Pakt samobójczy – śmierć rodem z opery Wagnera?

*W treści artykułu uwzględniono fragmenty rozmowy Alberta O. (19 lat) z Magdą C. (15 lat) na portalu społecznościowym facebook.com.

Magda: Dlaczego potrzebujesz osoby towarzyszącej?

Albert: Będąc samotnym przez całe życie, nie chcę być samotny w chwili śmierci… Dam sobie radę bez towarzysza, ale to takie moje jedyne marzenie.

W wielu kulturach, szczególnie azjatyckich, możemy odleźć to, co dziś nazywamy paktem samobójczym. Od 2000 roku liczba samobójstw rośnie w zastraszającym tempie. Wiele osób chce wysiąść z pociągu zwanego życiem, lecz nie potrafią zrobić tego sami – szukają drugiej, tak samo zdesperowanej osoby, aby razem dokonać samobójstwa. Czasem osoby te w ogóle się nie znają. Zdarza się też tak, że łączy ich bardzo silna więź.

– Pakt samobójczy to dobrowolna decyzja, najczęściej dwóch osób, które deklarują, że wspólnie odbiorą sobie życie. W klasycznym pakcie samobójczym, gdzie osoby planujące samobójstwo znają się w realnym świecie, zasadą jest, że dokonują aktu w jednym miejscu, w tym samym czasie, wybierając także tę samą metodę odebrania sobie życia. Zwykle paktów samobójczych dokonują osoby bardzo blisko ze sobą związane. Są to małżonkowie, kochankowie, rodzeństwo, lub też przyjaciele – pisze dr Andrzej Gawliński, suicydolog.

Młodym ludziom bardzo często wydaje się, że nie ma wyjścia z sytuacji, w której się znajdują. Problemy ich przerastają, więc wydaje im się, że pakt samobójczy to idealna i całkiem romantyczna forma odebrania sobie życia. Wystarczy przejrzeć internet. Treści niektórych forów internetowych przerażają. Już po chwili wyszukiwania, można znaleźć anonse, dotyczące wspólnego samobójstwa. Problem dostrzec można również śledząc najczęściej wyszukiwane hasła w Google np.:

„Szukam kogoś, kto się razem ze mną zabije”

„Kto pomoże mi się zabić?”

„Czy ktoś chce umrzeć ze mną?”

Obserwatorzy tego niepokojącego zjawiska, zauważają, że ofiarami paktu jest najczęściej młodzież – zagubiona i dopiero wkraczająca w dorosłość. Tendencję wzrostową można również zaobserwować wśród małżeństw z długim stażem – zmęczeni życiem, często bardzo chorzy, sami nie są już w stanie opiekować się sobą nawzajem, wybierają śmierć jako kres cierpienia. Statystycznie najrzadziej paktów samobójczych dokonują pary jednopłciowe, to od 0,6% do 4,0% ogólnej liczby samobójstw.

Albert: Byłabyś gotowa się zabić?

Magda: Byłam gotowa… Czasami mam wrażenie, że jestem. Mam wrażenie, że nikomu na mnie nie zależy (…). A ty byłbyś gotów się zabić?

Najczęściej wybieranymi sposobami popełnienia samobójstwa przez pary są powieszenie się, otrucie lub zastrzelenie. Zdarza się, że ofiary zostawiają wspólny list. Dokonujący samobójczego paktu nierzadko używają tego samego narzędzia do odebrania sobie życia np. tej samej liny lub tych samych środków. Zdarza się czasem, że ich ciała znajdują się w tym samym pomieszczeniu.

– Użytkownicy forów internetowych w swoich postach podkreślają, że nie chcą już żyć, a jednocześnie nie chcą umierać samotnie. W tym celu szukają partnera, a nawet kilku. Jedni mają już wybraną metodę, inni podkreślają, że jest to temat do dyskusji. Szczegółowo omawiają krok po kroku jak i gdzie to zrobią – wyjaśnia Agnieszka Wałęsa.

Pod względem prawnym pakt samobójczy stanowi problem. Jeśli jedna z osób przeżyje, powinna zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej. Jak ustalić kto namawiał, kto pomagał przy tym akcie, kto był bardziej aktywną stroną? Czy „prowokator” przyznałby się do działania? W art. 151 k.k. osoba może odpowiedzieć za namowy lub pomocy w samobójstwie. A jeśli ona sama chciała zginąć, ale jej się nie udało? Takiej sytuacji nasze prawo nie przewiduje.

W Polsce rzadko słyszy się o pakcie samobójczym. W ostatnim czasie jednak było o nim głośno – dwie dziewczynki, które postanowiły umrzeć, razem wyskoczyły z opuszczonego budynku.

Trzy schematy Davida S. Marksona (D. S. Markson, 1969) obrazują odmienne zaangażowanie w samobójstwo w zakresie intencji:

Sytuacja nr 1.
A. i B. decydują się zastrzelić. B. się zabija. Zanim jednak A. dostaje szansę, aby zakończyć swoje życie, przyjeżdża policja i powstrzymuje jego działanie.

Sytuacja nr 2.
A. i B. decydują się zastrzelić. B. się zabija. A. patrząc na okaleczone ciało B. zmienia jednak zdanie.

Sytuacja nr 3.
A. nie ma intencji popełnienia samobójstwa, ale ukrywa przed B., że chce odebrać sobie życie, czym ma wzbudzić samobójczą intencję u B i w efekcie – targnięcie się na życie. B. się zabija.

Zmorą naszych czasów są internetowe pakty samobójcze. Ludzie, którzy się nie znają, nie mają ze sobą nic wspólnego, decydują się na odebranie sobie życia.

Po drugiej stronie może stać każdy. Może umówić się na wspólną śmierć nawet nie wychodząc z domu. Przed komputerem na kamerce. Jeden uczestnik może napędzać drugiego. Obserwują, jak z towarzysza uchodzi życie. To wszystko może się obywać, za ścianą Twojego pokoju, gdy ty krzątasz się po kuchni lub późno w nocy, gdy już śpisz. Myślisz, że Twoje dziecko jest bezpieczne, a ono…? To straszne!

Skala zjawiska staje się z roku na rok coraz większa i bardziej niebezpieczna. Młodym może wydawać się, że to nawet romantyczne, śmierć rodem z opery Wagnera.

Gdzie szukać pomocy w sytuacjach kryzysowych?

Jeśli potrzebujesz natychmiastowej pomocy, możesz się zgłosić do Ośrodków Interwencji Kryzysowej (OIK), które są w każdym większym mieście. Możesz tam otrzymać pomoc psychologiczną, prawną, materialną. Część OIK-ów jest czynna całą dobę i prowadzi noclegownie. POMOC jest bezpłatna! Nie musisz mieć ubezpieczenia.

Jeśli masz uporczywe i silne myśli samobójcze, możesz się także zgłosić do każdego szpitala psychiatrycznego. Tam również nie jest potrzebne ubezpieczenie zdrowotne. W sytuacjach nagłych, o ile powiesz, że to pilna sprawa, lekarz musi cię przyjąć tego samego dnia.

Bezpłatny kryzysowy telefon zaufania dla młodzieży: 116 111 (czynny codziennie, w godzinach 12.00–02.00). Dorośli mogą korzystać z całodobowego Centrum Wsparcia pod numerem 800 70 22 22 oraz na stronie: liniawsparcia.pl. Spis organizacji pomocowych znajdziesz na stronie www.samobojstwo.pl.