Tatuowanie jest jedną z najstarszych form przyozdabiania ciała. Tatuaż był z pewnością znany z zamierzchłej starożytności, już w Biblii w Księdze Kapłańskiej 19,28 znajduje się zakaz tatuowania ciała. Pierwotnym znaczeniem tatuażu były wszelkiego rodzaju obrzędy rytualne, a w wielu kulturach ciało wytatuować mogli tylko nieliczni (zazwyczaj plemienni wojownicy). Przykładowo w kulturze polinezyjskiej, aby móc się wytatuować należało przynieść wytatuowaną głowę zabitego wroga. Samo pojęcie „tatuowanie” wywodzi się ze środowiska ludu wyspy Tahiti, gdzie słowo to oznacza „znakować”. Tatuaże były też wykorzystywane do znakowania niewolników lub więźniów czego najlepszym przykładem mogą być niemieckie obozy koncentracyjne, gdzie każdy więzień miał wytatuowany swój numer na ręce. W więzieniach całego świata tatuaże odgrywają rolę informacyjną, mówią współosadzonym i personelowi więzienia, czego można się po osobie posiadającej tatuaże spodziewać. Ze względu na ogrom materiałów, postaram się opisać te, które najczęściej możemy spotkać w Polsce.
Tatuaże więzienne można podzielić na trzy grupy: dobrowolne znaki, symbole oraz te oznaczające więzienną hierarchię.
Dobrowolne znaki głównie przedstawiają profesję, jaką zajmuje się osoba posiadająca taki znak. Wymienię teraz te, które tatuowane są najczęściej na prawej dłoni, pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym.
• Kropka – oznacza złodzieja
• Strzałka, serce przebite strzałą – oznacza złodzieja kieszonkowego, doliniarza
• Sierp księżyca z gwiazdką lub kropką – nocny złodziej
• Klucz przekreślony krzyżykiem – włamywacz
• Kotwica – złodziej specjalizujący się w wyrywaniu damskich torebek, teczek, saszetek z reki ofiary, potocznie nazywany też wydrą
• Znak dolara – cinkciarz, handlarz obcą walutą
Symbole w tematyce więziennych tatuaży występują najczęściej, nie są objęte żadnymi normami, a ich wygląd, symbolika i funkcje zależą wyłącznie od własnego upodobania. Bardzo ciekawym przykładem jest fakt, że osoby odbywające karę na terenie ZSRR tatuowały sobie na piersi portret Stalina i to wcale nie z uwielbienia do jego osoby. Więźniowie byli przekonani, że pluton egzekucyjny nie będzie strzelał do wizerunku wodza. Najczęstszym symbolem stosowanym w więziennych tatuażach jest zemsta. Pozbawienie wolności często traktowane jest przede wszystkim jako akt represji za czyn, którego wykonanie było wprawdzie błędne, lecz który nie ma w sobie nic nagannego w odczuciu osoby skazanej. Mechanizm ten wynika z uznawania odmiennego od powszechnie przyjętego systemu wartości. W związku z tym więźniowie przeżywają poczucie krzywdy i – jako reakcja obronna – budzi się w nich chęć zemsty.
• Wąż – symbol zemsty
• Wąż z koroną na głowie – oznacza, że zemsta została dokonana
• Ręka zakuta w zerwane kajdany ze sztyletem w dłoni – symbol ucieczki w celu dokonania zemsty
• Czarna róża z kolcami – gotowość dokonania zemsty, nawet za cenę cierpień
• PSM – jest to skrót od: Pomszczę swoją młodość
• symboliczny wizerunek ptaka w locie – oznaka dokonanej ucieczki
Niektóre z więziennych tatuaży ma spełniać funkcję odstraszania, czy budzenia lęku w innych więźniach, lub pokazania siły i niezłomności. Najczęściej są to tatuaże przedstawiające diabła, pirata, wikinga, wampira, wilkołaków, agresywne zwierze. Część tatuaży ma symbolizować więzienne męczeństwo: rysunek krat w grubym murze, z poświatą księżyca i kajdanami. W środowisku grypserskim popularny jest zwyczaj tatuowania sentencji zasługujących na utrwalenie. Najczęściej będą to zdania: milczenie jest złotem, vide cul fide (patrz, komu ufać), homo homini lupus, co znaczy człowiek człowiekowi wilkiem, czy memento mori znaczące pamiętaj o śmierci.
Tatuaże oznaczające więzienną hierarchię najczęściej występują na twarzy, mają na celu pokazać kto, jaką rolę odgrywa w wiezieniu. Oznaczenia więziennej hierarchii to także tak zwane pagony (każda belka oznacza rok, a gwiazdka trzy – pełne to już odsiedziane, a puste są jeszcze do odsiadki). Stopień majora to pięć lat. Gdy więzień awansuje na pułkownika, zwykle musi usunąć stary tatuaż i na tym samym miejscu umieścić już generalski wężyk. Znaki, które są objęte normami grypserskimi występują na twarzy i są to:
• cynkówka – mała kropka w okolicy lewego oka – jest oznaką przynależności do grupy grypsujących
• kropka na czole, najczęściej pomiędzy brwiami – świr, człowiek znający tajniki symulacji zaburzeń psychicznych, która często wymaga nieustannego prezentowania zachowań niekonwencjonalnych, uciążliwych dla otoczenia, ten tatuaż w widocznym miejscu ma ostrzegać wtajemniczonych, aby uniknąć nieporozumień
• kropka za uchem, na nosie, w okolicy prawego oka – cwel, osobnik traktowany jako zhańbiony, godny pogardy, potępienia
• serduszko w okolicy lewego oka, pod cynkówką lub zamiast niej – mąciciel , jeden z przywódców grypserskich
• „Łezki” (dwie a czasami trzy) – człowiek płaczący za wolnością, ubolewający nad karą pozbawienia wolności lub myśl przewodnia – „Mężczyzna nigdy nie płacze”
• kreseczka na przedłużeniu zewnętrznych kącików oczu – człowiek o sprawdzonym przez organizację zaufaniu
• „TAXI” – człowiek do wynajęcia
• 666 – tatuaż ten ma ostrzegać potencjalnych przeciwników i informować zarazem, że jego właściciel jest nieobliczalny
• trupia czaszka z piszczelami na wysokości krtani oznacza mordercę
• Dwie „toczki” w górnych partiach czoła oznaczają mściwego, zawistnego, niebezpiecznego nawet dla „swoich”, nieobliczalnego człowieka
• znak podobny do żeglarskiej róży wiatrów – oznaka recydywy penitencjarnej
Tatuaże oznaczające cwela wykonywane są pod przymusem. Jest jeszcze więcej ciekawych znaczeń więziennych tatuaży, te omówione dotyczą naszego kraju i jest to tylko kropla w morzu. W następnym artykule omówię tatuaże więzienne z Rosji i nie tylko…
Opracował: Jan Kryński
Źródło:
