Według WHO każdego roku wykonywanych jest około 10 tysięcy nielegalnych przeszczepów organów. Należy wziąć pod uwagę, że takich incydentów może być znacznie więcej. Handel organami jest to jedna z najbardziej dochodowych (prawie sześć miliardów złotych rocznie) działalności zorganizowanych grup przestępczych. Handel organami jest nielegalny na całym świecie (z wyjątkiem Iranu), jednak „branża” ma się dobrze. Średnio na godzinę sprzedawana jest nielegalnie jedna nerka.
***
Zacznijmy od tego, dlaczego nielegalny handel organami aż tak jest powszechny. Problemem jest brak organów do przeszczepu. W 2019 roku w Polsce odbyły się 1473 przeszczepy od zmarłych dawców oraz 73 przeszczepy od żywych dawców. 31.12.2019 aż 5 741 osób było na liście osób oczekujących na przeszczep. Tylko 0,03% osób zmarłych po śmierci może oddać swoje organy. W Stanach Zjednoczonych każdego dnia średnio 17 osób umiera czekając na przeszczep.
Ponadto osoby nieubezpieczone lub obywatele państw, które nie finansują takich operacji, dużo mniej zapłacą za przeszczep na czarnym rynku niż za operację wykonaną w szpitalu z odpowiednio dobranym organem.
***
Zatrzymajmy się na chwilę przy Iranie, bo zapewne wiele osób się zastanawia jak legalny handel organami może wyglądać. Różne fundacje wraz z rządem kontrolują transakcje. Organizacje non-profit dopasowują dawców do biorców dbając o zgodność tkankową. Dawca otrzymuje od irańskiego rządu bezpłatne ubezpieczenie zdrowotne, a od biorcy wynagrodzenie w wysokości 4 700 złotych. Co więcej fundacje wspomagają osoby, których nie stać na zakup nerki. Jednak opieka medyczna po przeszczepie pozostawia wiele do życzenia.
Warto jednak wspomnieć, że na całym świecie legalna jest darowizna nerki.
***
Ile co średnio kosztuje?
(Wszystkie ceny są orientacyjne. Ostateczna wartość narządu zależy od narodowości, wieku, stanu zdrowia dawcy oraz biorcy)
PARA GAŁEK OCZNYCH → 5 806 złotych
SKÓRA GŁOWY → 2 311 złotych
CZASZKA Z ZĘBAMI → 4 568,64 złotych
TĘTNICA WIEŃCOWA → 5 806,36 złotych
MIĘSIEŃ SERCOWY → od 280 000 złotych do 900 000 złotych
WĄTROBA → od 38 złotych do 597 769,66 złotych (w zależności od tego, jak dużej części (lub całości) organu potrzeba)
PŁUCO → od 569 647,50 złotych do 1 101 318,50 złotych
TRZUSTKA → 474 706,25 złotych
ŻOŁĄDEK →1 934,06 złotych
ŚLEDZIONA → 1 934,06 złotych
NERKA → od 2 000 złotych do 995 757,20 złotych (Polacy swoje nerki wyceniają zazwyczaj na 30 000 złotych)
PĘCHERZYK ŻÓŁCIOWY → 4 641,28 złotych
JELITO CIENKIE → 9 590,34 złotych
OK. 450 MILILITRÓW KRWI → od 95 złotych do 1 283,03 złotych
SKÓRA (METR KWADRATOWY) → 38 złotych
SZPIK KOSTNY (ZA GRAM) → 87 345,95 złotych
***
Istnieją 4 podstawowe modele sprzedaży organów:
BEZPOŚREDNI – biorcy sami szukają dawcy przez internet
POŚREDNI – poprzez pośrednika (jako biorca zapłacisz przykładowo 759 530 złotych, a jako dawca otrzymasz 75 953 złotych)
PRZYMUSOWY – handel ludźmi (zazwyczaj “niewolnicy” oddają organy, bez których mogą dalej żyć)
SPŁACAJĄCY – sprzedaż swoich narządów w ramach spłaty długu
***
Nielegalny przeszczep ma to do siebie, że często nie jest wykonywany przez doświadczonego lekarza. Zdarza się, że poza nieprzestrzeganiem zasad higieny, osoba wykonująca zabieg uszkodzi nerkę. Dla przykładu można przytoczyć historię Luisa Picado i Matthew Ryana. Picado mieszkał w slumsach w stolicy Nikaragui. Marzył o ucieczce z biedy i życiu w Stanach Zjednoczonych. 23-latek spotkał pewnego dnia mężczyznę, który mu obiecał mieszkanie w Nowym Jorku oraz pracę w zamian za nerkę. Chłopak oczywiście zgodził się na operację. 3 tygodnie później Picado wyszedł ze Szpitala Wojskowego w Managui. Miał krwotok wewnętrzny. Dawca chwilę później zmarł.
Biorcą nerki był emerytowany kierowca autobusu mieszkający w Stanach Zjednoczonych – wspomniany Ryan. Mężczyzna zmarł 2 miesiące po otrzymaniu narządu.
***
Jeżeli chodzi o porwania osób w celu pobrania narządów oraz przymusowe dawstwo sprawa w niektórych państwach wygląda następująco:
CHINY → 17.06.2019 roku Chiński Trybunał orzekł, że:
„Członkowie Trybunału są pewni – jednogłośnie i ponad wszelką wątpliwość – że w Chinach od dłuższego czasu praktykowano przymusowe pobieranie narządów od więźniów skazanych na karę śmierci”.
W Chinach wiele kar śmierci odbywa się w “autobusach egzekucyjnych”, które stoją bezpośrednio przy szpitalach. Gwarantuje to krótką drogę narządów z ciała zmarłego na stół operacyjny.
INDIE → w 2008 roku wyszło na jaw, że do kliniki niedaleko New Delhi zwabiono osoby pod pretekstem pracy. W rzeczywistości na miejscu proszono ich o oddanie nerek. Osoby, które się na to nie zgadzały były odurzane, a następnie operowane. Incydent trwał aż 7 lat. Nerki trafiały do klientów między innymi ze Stanów Zjednoczonych, Kanady, Wielkiej Brytanii, Arabii Saudyjskiej oraz Grecji.
KOSOWO → w czasie wojny w 1999 roku zabijano osoby narodowości serbskiej w celu usunięcia ich narządów i sprzedaży na czarnym rynku. Szacuje się, że ofiar było 300.
EGIPT → na półwyspie Synaj beduini porywają ludzi, wycinają im nerki i wątroby, a następnie porzucają ich ciała na pustyni. Z autopsji wynika, że część ofiar jeszcze żyła podczas operacji.
***
W Polsce co jakiś czas pojawiają się informacje w social mediach o treści typu: “Biała furgonetka na Dolnym Śląsku porywa młode osoby bawiące się w klubach w celu wycięcia im organów” albo “czarne BMW porywa dzieci wracające ze szkoły”. To są fakenewsy. Policja zaprzecza, że wpłynęły do nich jakiekolwiek zgłoszenia odnośnie tego typu porwań.
Abstrahując od porwań na organy, polska Policja twierdzi, że problem podziemia transplantacyjnego nie istnieje, jednak niektórzy lekarze mówią, że u nas handel organami jest bardzo rozwinięty. Jaka jest prawda? O tym wiedzą nieliczni.
Jedno jest pewne – póki na rynku nie pojawią się narządy syntetyczne, to problem z handlem organami nie zniknie.
Opracowała Karolina Koźlak
Źródła:
https://www.thenationalnews.com/world/the-americas/poor-pay-the-price-in-global-illegal-organ-transplant-trade-1.464098
https://www.poltransplant.org.pl/statystyka_2019.html
Biuletyn Informacyjny Poltransplantu
https://www.organdonor.gov/statistics-stories/statistics.html
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Organ_theft
https://tvn24.pl/swiat/porywaja-ludzi-wycinaja-organy-ciala-porzucaja-na-pustyni-ra191874-3532086
https://nt.interia.pl/raporty/raport-medycyna-przyszlosci/medycyna/news-nerka-za-30-tys-zl-pluca-za-milion-jak-wyglada-handel-ludzki,nId,1060289
